Dubleks paslanmaz çelik sınıfındaki malzemeler hem ferretik, hem de öztenit mikro yapının karışımından meydana gelmektedir ve bu iki farklı iç yapının bir araya gelmesi sonucu dubleks paslanmaz ismini almaktadır. Metalurjik yapılarında hem östenit, hem de ferretik fazı içeren bu malzemeler, östenit yapı sayesinde "face centered cubic" (fcc) mikro yapı, ferretik yapı sayesinde de "body centered cubic" (bcc) mikro yapı içermektedir. Bu östenit ve ferretik yapılar neredeyse eşit oranda dağılmışlardır ve malzemelerin mikro yapısı bu farklı fazların karışımından oluşmaktadır. Dubleks sınıfı malzemelerin tamamı mıknatıs çeker ve manyetiktir. Dubleks paslanmaz sınıfındaki malzemeler, Dublex veya Duplex olarak ta adlandırılmaktadır. Dubleks paslanmaz çelik malzemeler yüksek korozyon dayanımı ve iyi mekanik dayanıma sahip olmaları amaçlanarak geliştirilmiş malzemelerdir. Bu malzemeler bir çok ortamda östenitik paslanmazlara oranla daha iyi korozyon dayanımı gösterebilirken, öte yandan da östenitik paslanmazlara oranla çok daha iyi bir mekanik dayanım özelliği göstermektedir. Örneğin çap: 50mm bir 304 kalite malzeme ortalama 280 MPA akma sınırına sahipken, aynı değer dubleks sınıfı paslanmazlarda 450 MPA ve üzeridir.
Dubleks sınıf paslanmaz çelikler yüksek oranda krom elementi içermektedir. (%20-30 aralığında) Krom elementine ilave olarak kalitesine göre değişmek şartıyla %5'e kadar molibden, %9'a kadar Nikel ve %0.5'e kadar nitrojen (azot) içermektedir. Dubleks paslanmaz sınıfı malzemelerde kendi aralarında 3 alt grubu ayrılmaktadır. Bu gruplar sırasıyla "lean dubleks", "standart dubleks" ve "süper dubleks" alt gruplarıdır.
Lean dubleks veya lean duplex malzemeler, dubleks sınıfı malzemelerde en başlangıç seviyesi olarak kabul edilen malzemelerdir. Bu alt grupta yer alan dubleks malzemelerin en yaygın kullanılan kalitesi 1.4362 kalite lean dubleks malzemedir. 1.4362 kalite, 316L kalite paslanmaz ile kıyaslandığı zaman daha iyi bir mekanik dayanıma, daha uygun bir maliyete ve hemen hemen benzer bir korozyon dayanım özelliğine sahiptir. 1.4362 kalite malzemeler genellikle yapı ve inşa sektöründe, köprülerde ve bir çok benzeri yüksek dayanım gereken yerde tercih edilmektedir.
Bu malzemeden biraz daha yüksek korozyona sahip olan alt grup ise standart dubleks malzemeler alt grubudur. Standart dubleks malzemeler, lean dubleks malzemelere oranla daha iyi korozyon dayanımına sahiptir. Standart dubleks malzemelerde nikel ve molibden oranı lean dubleks malzemelere göre arttırılmıştır ve bu sebeple bir çok uygulamada standart dubleks malzemeler tercih edilmektedir. Standart dubleks alt grubunda yer alan malzemelerden en iyi bilinen paslanmaz kalitesi 1.4462 (Saf 2205) paslanmaz çelik malzemedir.
1.4462 dubleks paslanmaz malzeme, dubleks sınıfı malzemeler arasında diğer kalitelere oranla çok daha yaygın kullanılır ve diğer kalitelerden çok daha yaygın olması sebebiyle dubleks paslanmaz denildiği zaman bir çok kişinin aklına ilk gelen kalite 1.4462 kalitedir. Aslında 1.4462 kalite malzeme, dubleks sınıfı paslanmaz malzemelerin içinde yer alan sadece bir kalite olmasına rağmen, piyasa koşullarında 1.4462 kalite paslanmaz, dubleks paslanmaz olarak adlandırılmaktadır. 1.4462 kalitenin piyasada yaygın adlandırıldığı diğer isimler ise Temet, Aquashaft, Marinox gibi isimlerdir. 1.4462 kalite dubleks sınıfında yer alan ve en yaygın kullanılan dubleks sınıfı paslanmaz çelik olması sayesinde hemen hemen her şekil ve ebatta rahatlıkla bulunabilen bir kalite paslanmaz malzemedir. Birçelik stoklarında 1.4462 dubleks paslanmaz malzemeler çap olarak 5mm ile 350mm arasında mevcuttur ve 1.4462 dubleks kalite bir çok diğer ürünü de üreticiden kısa süreler içerisinde temin etmekteyiz.
Dubleks paslanmaz sınıfının bir diğer alt grubu ise süper dubleks paslanmaz alt grubudur. Süper Dubleks malzemelerde en yaygın kullanılan üç kalite 1.4410 (Saf 2507) 1.4501 ve 1.4507 kalite süper dubleks malzemelerdir. Tüm bu süper dubleks malzemeler, standart dubleks grubu malzemelere oranla daha yüksek krom, nikel ve molibden içermektedir ve bu sayede bu kaliteler daha yüksek bir krozyon direncine sahiptir. Birçelik stoklarında 1.4410 kalite süper dubleks malzeme mevcuttur ve diğer kalite malzemeleri de kısa süre içerisinde üreticiden temin etmekteyiz.
Dubleks malzemeleri 3 farklı alt gruba ayıran en önemli değer, malzemelerin sahip oldukları "pitting resistance equivalence number" yani kısaltma olarak PREN değeridir. Bir malzemenin PREN değerini hesaplamak için şu formul kullanılmaktadır. PREN = %Cr + 3.3 %Mo + 16 %N
Bu formülden de anlaşılabileceği üzere PREN değerini hesaplamak için o kalite malzemenin krom yüzdesi + molibden yüzdesinin x 3.3 katı + Nitrojen (Azot) yüzdesinin x 16 katı hesaplanıp toplanarak elde edilmektedir. İki farklı örnek ile PREN değeri hesaplamayı aşağıdaki şekilde örnekleyebiliriz.
AÇIKLAMA: Aşağıdaki yazan yüzdeler örnek olarak yazılmış değerlerdir ve üretimden üretime değişkenlik gösterebilmektedir.
1.4462 kalite dubleks malzeme (Crom yüzdesi: %22.5, Molibden yüzdesi: %3, Nitrojen yüzdesi: %0.15) PREN DEĞERİ = 22.5 + 3x3.3 + 16x0.15 = 34.8
1.4410 süper dubleks malzeme (Crom yüzdesi: %25.5, Molibden yüzdesi: %3.5, Nitrojen yüzdesi: %0.29) PREN DEĞERİ = 25.5 + 3.5x3.3 + 16x0.29 = 41.69
PREN değeri lean dubleks malzemelerde tipik olarak 22 ile 27 arasıdır.
PREN değeri standart dubleks malzemelerde tipik olarak 27 ile 38 arasıdır.
PREN değeri süper dubleks malzemelerde tipik olarak 38 ile 45 arasıdır.
Stoklarımızda mevcut olan dubleks paslanmaz kaliteleri 1.4462 (Saf 2205), 1.4410 (Saf 2507) kalite malzemlerdir. Tüm bu kalitedeki malzemeler dubleks paslanmazlar sınıfına girmektedir. Bu dubleks paslanmaz kaliteleriyle ilgili daha detaylı bilgiler aşağıdaki linklerde mevcuttur.
1.4462 (SAF 2205), 1.4410 (S32750) Süper Dubleks
Stoklarımızda mevcut olmayan diğer dubleks paslanmaz kaliteleri ise 1.4507 (S32550) Süper Dubleks, 1.4501 (S32760) Süper Dubleks kalite malzemelerdir. Bu kalitelerden 1.4501 ve 1.4507 kalite malzemeler stoklarımızda olmayan ama Birçelik tarafından üreticiden getirtilip satılan iki farklı dubleks paslanmaz çelik kalitesidir.
Dubleks paslanmaz çelik malzemelerde en temel kabul edilen malzeme 1.4362 kalite malzemedir ancak bu kalitenin kullanım alanı limitlidir ve o sebeple bir çoğu tarafında standart dubleks yani 1.4462 kalite dubleks malzeme temel kalite olarak kabul edilimektedir. Bu kalite malzemenin element oranları arttırılarak veya azaltılarak veya ilave elementler ekleyerek başka dubleks paslanmaz çelik kaliteleri elde edilmektedir. Aşağıdaki tabloda farklı kalitelerin hangi elementler ilave edilerek özelliklerinin geliştirildiği ve değiştirildiği özetlenmiştir.
Dubleks paslanmaz çelik sayfamızda yer alan tüm bilgiler teorik bilgiler olup, farklı kaynaklarda farklılıklar gösterebilmektedir. Bu bilgi farklılıklarından ve sonuçlarından firmamız Birçelik A.Ş. sorumlu tutulmayacaktır.
